Os Descendentes Mediáticos da Revolução Romena: Uma análise comparativa

  • Liri-Alienor Chapelan National University of Theatre and Film I.L. Caragiale / Babeș-Bolyai University
Palavras-chave: Revolução romena, revolução televisionada, política dos media, mediatização da política, retórica visual

Resumo

A revolução romena de dezembro de 1989 foi um acontecimento político, um acontecimento mediático e um acontecimento mediático-teórico. Provocou uma quantidade impressionante de especulações sobre a mera possibilidade da história sob as novas condições mediáticas, que reduziram as suas imagens a um desfile de sintomas da tendência cada vez maior da política para a espectacularização e até para a autoaniquilação. Em vez de tentar desenvolver uma teoria igualmente abrangente sobre a representação audiovisual do facto revolucionário, o presente artigo concentra-se em três objectos mediáticos diferentes realizados após 1989: (1) o ensaio documental Videogramas de uma Revolução, de Harun Farocki e Andrei Ujică; (2) o clip do YouTube December 22, 1989 Romanian Revolution Uncut; e (3) a longa-metragem de ficção 12:08 East of Bucharest, de Corneliu Porumboiu). Estas obras são analisadas de forma transversal e em pares variáveis, com enfoque na sua linguagem audiovisual concreta, em ligação com questões como estratégias discursivas e de manipulação, tentativas de legitimação histórica e modelos mediáticos hierárquicos. O objetivo é transformar estas obras em pontos de acesso oblíquos, mas mais empíricos, às implicações do estatuto dos acontecimentos de dezembro de 1989 como a primeira “revolução televisionada” de pleno direito na memória colectiva, bem como nas posteriores reformulações audiovisuais desse momento histórico.

Referências

Burlă, Virgil. 2019. “Cum a arătat revoluția de la Sibiu, prin ochii procurorilor militari”. Europa Liberă România, December 23, 2019. https://romania.europalibera.org/a/cum-a-aratat-revolutia-de-la-sibiu-prin-ochii-procurorilor-militari/30337620.html

Daney, Serge. 1990. “Roumanie, année zéro”. Cahiers du cinéma 428 (February): 84–86.

Flusser, Vilém. 1990. “Die Macht des Bildes.” In Television/Revolution: das Ultimatum des Bildes, edited by Hubertus Von Amelunxen, Andrei Ujica, 117-124. Marburg: Jonas Verlag für Kunst und Literatur.

Gorzo, Andrei. 2016. Videograme dintr-o revoluție: un studiu critic de Andrei Gorzo. București: Editura LiterNet.

Gross, Peter. 1996. Mass Media in Revolution and National Development: The Romanian Laboratory. Ames: Iowa State University Press.

Historia. n.d. “Singurul interviu acordat de Nicu Ceauşescu presei române.” Accessed July 6, 2023. https://historia.ro/sectiune/general/singurul-interviu-acordat-de-nicu-ceausescu-presei-583128.html

Lamasanu, Stefana. 2010. Capturing the Romanian Revolution: Violent Imagery, Affect and the Televisual Event. Unpublished thesis. McGill University.

Morozov, Victor. 2019. “Într-un oraș mic: Revoluția Română, între Videograme dintr-o revoluție și A fost sau n-a fost?”. Transilvania Issue 11-12: 115–120.

Pârvulescu, Constantin. 2013a. “Embodied histories. Harun Farocki and Andrei Ujică's Videograms of a Revolution and Ovidiu Bose Paștina's Timișoara—December 1989 and the uses of the independent camera.” Rethinking History: The Journal of Theory and Practice 17(3): 354–382. https://doi.org/10.1080/13642529.2013.774728.

__________. 2013b. “Post-Heroic Revolution. Depicting the 1989 Events in the Romanian Historical Films of the Twenty-First Century.” In A Companion to the Historical Film, edited by Robert A. Rosenstone, Constantin Pârvulescu, 265–383. Hoboken: Wiley-Blackwell.

Roper, Steven D. 1994. “The Romanian revolution from a theoretical perspective.” Communist and Post-Communist Studies Issue 27(4): 401–410.

Siani-Davies, Peter. 2005. The Romanian Revolution of December 1989. New York: Cornell University Press.

Țichindeleanu, Ovidiu, Petrovszky, Konrad, ed. 2009. The Romanian Televised Revolution. Contributions to the Cultural History of Media. Cluj: Idea Design & Print.

Online resources

Arhivat. 2012. “December 22, 1989 Romanian Revolution Uncut / Revoluția română în direct.” YouTube video, 4:44:08. 22 December 2012. https://www.youtube.com/watch?v=QM2ZiFmOICc&t.

Vasily Klenov. 2011. “Vilém Flusser - Television Image and Political Space in the Light of the Romanian Revolution.” YouTube video, 24:32. June 1, 2011. https://www.youtube.com/watch?v=QFTaY2u4NvI&ab_channel=VasilyKlenov.

Filmography

A fost sau n-a fost [feature film] Dir. Corneliu Porumboiu. 42 km Film, Romania. 2006. 89 mins.

Cum mi-am petrecut sfârșitul lumii [feature film] Dir. Cătălin Mitulescu. Strada Film, Les Films Pelleas, Romania, France, 2006. 106 mins.

Hârtia va fi albastră [feature film] Dir. Radu Muntean. Multimedia Est, Romania. 2006. 92 mins.

Videogame einer Revolution [feature film] Dir. Harun Farocki and Andrei Ujică. Bremer Institut Film & Fernsehen/Harun Farocki Filmproduktion, Germany/Romania. 1992. 106 mins.

Publicado
2024-01-29